ازدواج چرا؟

پاسخ خود را با سخنی از مرحوم علامه محمد تقی جعفری (ره) آغاز می‏كنیم . وی درجواب فیلسوف شهیر اروپایی برتراند راسل كه چرا اسلام این قدر به ازدواج بها داده و برایش قانون وضع كرده است، نوشت:

بنابراین، ارضای غریزه جنسی و تأمین نیازهای فیزیولوژیك انسان از آثار مثبت ازدواج است؛ ولی می‏توان فلسفه و حقیقت ازدواج از نظر اسلام را در سه امر جست و جو كرد: تكمیل، تسكین و تولید .

1 . تكمیل

هیچ انسانی به تنهایی كامل نیست و پیوسته در جهت جبران كمبود خویش تلاش می‏كند . جوان در پی رسیدن به استقلال فكری است؛ برای جبران نواقص و تأمین نیازهای بی شمار خود به سوی ازدواج سوق داده می‏شود و با گزینش همسری مناسب و شایسته موجبات رشد و تكامل خویش را فراهم می‏كند . مرحوم شهید مطهری در این باره می‏فرماید: «تشكیل خانواده یعنی یك نوع علاقه‏مند شدن به سرنوشت دیگران . . . . و یكی از علل این كه در اسلام ازدواج یك امر مقدس و عبادت تلقی شده است همین است . . . ازدواج اولین مرحله خروج از خود طبیعی فردی و توسعه پیدا كردن شخصیت انسان است . . . پختگی ای كه در پرتو ازدواج و تشكیل خانواده ایجاد می‏شود، در هیچ جای دیگر نمی‏توان به آن رسید . و آن را فقط در ازدواج و تشكیل خانواده باید بدست آورد .» (1)
شخصیت انسان پس از ازدواج به یك شخصیت اجتماعی تبدیل می‏شود؛ زیرا در پرتو ازدواج و زندگی مشترك خود را شدیدا مسؤول حفظ همسر و تأمین وسائل زندگی و تربیت فرزندان آینده تلقی می‏كند و تمام هوش، ابتكار و استعدادهای خود را به كار می‏گیرد؛ به عبارت دیگر، احساس مسؤولیت اجتماعی در او شكل می‏گیرد و بسیاری از شایستگی‏ها و توانمندی‏های نهفته در درونش را شكوفا می‏سازد .
بنابراین، می‏توان ازدواج را مایه رشد و كمال یافتن انسان دانست . در واقع خداوند انسان را به گونه‏ای آفریده كه بدون جنس مخالف ناقص است و با جنس مخالف كامل می‏شود . مرد به زن نیازمند است و زن به مرد . هر كدام از دو جنس از نظر روحی و جسمی به هم وابسته‏اند و با قرار گرفتن در كنار هم یكدیگر را تكمیل می‏كنند .

2 . تسكین

مهم‏ترین نیازی كه بر اثر ازدواج تأمین می‏شود، نیاز به آرامش و احساس امنیت و آسودگی است این نیاز كه در سرشت آدمی ریشه دارد، چنان مهم است كه خداوند در بیان فلسفه ازدواج می‏فرماید: «از آیات و نشانه‏های خداوند این است كه برای شما از جنس خودتان همسرانی قرار دادیم تا در كنار آنان آ رامش یابید .» (2) بنابراین، همسر موجب آرامش و امنیت‏خاطر و محیط خانه وسیله آرامش روحی زن و مرد قرار داده شده است . در اوایل جوانی احساس تنهایی، بیهودگی و نداشتن پناهگاه انسان را فرا می‏گیرد . ازدواج و قرار گرفتن در كنار همسری شایسته و دلسوز این احساس را از بین می‏برد و او را به آرامش روحی می‏رساند . این احساس آرامش به ثبات فكری و روحی، وقار، احساس ارزشمند بودن و لذت می‏انجامد . در واقع دست آفرینش نوعی كشش درونی میان زن و مرد به ودیعت نهاده تا هر كدام در سنین خاص خواهان یكدیگر شوند و اضطراب وپریشانی‏شان از طریق ازدواج به سكونت و آرامش تبدیل گردد . دانشمندان علوم تجربی و انسانی نیز ارضای صحیح و به موقع غریزه جنسی و ترشح معتدل غدد جنسی را برای سلامت جسم و روان آدمی لازم دانسته، عدم آن را سبب پاره‏ای از بیماری‏های روانی و گاه جسمانی شمرده‏اند .

3 . تولید

یكی از ثمرات بزرگ ازدواج وجود فرزند و بقای نسل آدمی است . تولید و تكثیر نسل را نباید كوچك و بی اهمیت‏شمرد؛ زیرا هدف آفرینش جهان وجود انسان و پرورش و تكامل او است . تولید و پرورش انسان‏های خدا پرست و موحد و نیكوكار و صالح، مطلوب خدای جهان آفرین است . از دیدگاه اسلام، وجود فرزند صالح برای پدر و مادر یك عمل صالح شمرده می‏شود و در سعادت دنیا و آخرت آن‏ها مؤثر است‏به همین جهت، معصومان تولید و تكثیر نسل را از اهداف ازدواج خوانده‏اند . پیامبر اكرم (ص) می‏فرماید: «چه مانع دارد كه مؤمن برای خودش همسری برگزیند . شاید خدا فرزندی به او عطا كند كه با گفتن لااله الاالله زمین را سنگین سازد .» در حقیقت زوج‏ها از طریق فرزندان خود رشته پیوند میان اعضای یك نسل را به وجود می‏آورند . این امر از اهداف اساسی ازدواج است؛ وجود فرزندان به گرمی، پویایی و صفای كانون خانواده می‏انجامد و انگیزه ادامه زندگی را در انسان تقویت می‏كند .
البته روشن است كه در پرتو ازدواج یكی از نیازها و غرایز مهم انسان (غریزه جنسی) تأمین و به روشی درست ارضا می‏شود .
با تأمین این نیاز جسمانی، فرد از نظر روانی، ذهنی و اخلاقی به آرامش می‏رسد و مسیر بسیاری از انحرافات جنسی و اخلاقی و اجتماعی بسته می‏شود .

پی‏نوشت‏ها:

1 . تعلیم و تربیت در اسلام، شهید مطهری . ص 252 .
2 . سوره روم (30): آیه 21 .